เหตุแห่งการตาย

เช้าวันที่ 8 พฤษภาคม 2555 อำพลถึงแก่ความตายในเรือนจำกลางคลองเปรมระหว่างต้องโทษจำคุกตามคำพิพากษาศาลอาญาข้างต้น[2] เบื้องต้น สาเหตุการตายไม่ปรากฏ พันตำรวจเอก สุชาติ วงศ์อนันต์ชัย อธิบดีกรมราชทัณฑ์ ว่า เจ้าพนักงานเรือนจำแจ้งเขาว่า อำพลเจ็บท้องเมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม 2555 จึงให้ส่งตัวไปรักษาที่โรงพยาบาลราชทัณฑ์ในวันรุ่งขึ้น[1][3]

มรณกรรมของอำพลเป็นการตายผิดธรรมชาติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เพราะเกิดแก่ผู้ตายขณะที่ผู้ตายอยู่ในความควบคุมของเจ้าพนักงาน จำจะต้องมีการชันสูตรพลิกศพและไต่สวนหาเหตุแห่งการตายต่อไป[2] ในการนี้ ธิดา ถาวรเศรษฐ ประธาน นปช. ว่า ติดใจในความตายของอำพล จึงเข้าร่วมชันสูตรพลิกศพกับสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม กับทั้งขอให้คณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศเข้าตรวจสอบมาตรฐานการแพทย์ของโรงพยาบาลในเรือนจำด้วย[1] ต่อมาวันที่ 9 พฤษภาคม 2555 สถาบันนิติวิทยาศาสตร์แถลงว่า อำพลถึงแก่ความตายเพราะโรคมะเร็ง[12]

ส่วนการชันสูตรพลิกศพโดยฝ่ายเจ้าพนักงานตำรวจนั้น วันที่ 8 พฤษภาคมนั้นเอง สถาบันนิติเวชวิทยาได้ตั้งคณะกรรมการขึ้นคณะหนึ่ง มีพลตำรวจตรี ณรงศักดิ์ เสาวคนธ์ รองนายแพทย์ใหญ่ กับพวก เป็นกรรมการ และเชิดชัย ตันติศิรินทร์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากพรรคเพื่อไทย กับพวก เป็นผู้ร่วมสังเกตการณ์ วันถัดมา พันตำรวจเอก สุพล จงพาณิชย์กุลธร โฆษกโรงพยาบาลตำรวจ เปิดเผยผลการชันสูตรพลิกศพว่า อำพลสิ้นชีวิตเพราะโรคมะเร็งตับซึ่งแพร่กระจายไปทั่วร่างกายจนทำให้หัวใจล้มเหลว[2]

การปลงศพ

วันที่ 9 พฤษภาคม 2555 บุตรภริยาของอำพล กับพวกซึ่งจำนวนหนึ่งเป็นสมาชิก นปช. และอาจารย์จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รับศพอำพลจากสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ แล้วแห่แหนไปตามถนนจนถึงหน้าศาลอาญาที่ถนนรัชดาภิเษก ครั้นแล้ว ตั้งสวดและรดน้ำที่หน้าศาลอาญานั้นเป็นเวลาหนึ่งคืน โดยมีผู้สนับสนุนมาร่วมฟังสวดเป็นอันมาก ท่ามกลางกองกำลังเจ้าพนักงานตำรวจที่มาเฝ้าระวัง[2][4][13][14] ทวี ประจวบลาภ อธิบดีผู้พิพากษาศาลอาญา ว่า เป็นผู้ร้องขอกำลังเจ้าพนักงานตำรวจมาเอง โดยเจ้าพนักงานแจ้งว่า ไม่สามารถห้ามมิให้คนทั้งนั้นมั่วสุมประชุมกันหน้าศาลได้ แต่จะคอยระวังรักษาความสงบเรียบร้อยให้[15]

ครั้นวันที่ 10 พฤษภาคม 2555 จึงแห่ศพไปสวดที่หน้ารัฐสภา[14][16] บ่ายลงวันนั้น ก็เคลื่อนไปบำเพ็ญกุศลที่วัดด่านสำโรง ตำบลสำโรงเหนือ อำเภอเมืองสมุทรปราการ จังหวัดสมุทรปราการ ไว้ศพเจ็ดคืน ก่อนฌาปนกิจ[2][17] ตลอดงานศพนั้น มีกำลังเจ้าพนักงานตำรวจเข้าเฝ้าระวังเป็นจำนวนมาก[17] อนึ่ง สมาชิก นปช. ณ ท้องที่อื่นได้พากันไว้อาลัยในขณะเดียวกันด้วย[18][19]

ปฏิกิริยา

เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2555 บงกช คงมาลัย นักแสดง ได้ลงข้อความบนเฟซบุ๊กของเธอ แสดงความชื่นชมยินดีต่อการเสียชีวิตของอำพล[20] เป็นเหตุให้ต่อมาในวันที่ 13 พฤษภาคม ขณะจะเดินทางเข้าเมืองพัทยา เพื่อถ่ายทำภาพยนตร์ เธอถูกคนเสื้อแดงจำนวนมาก ชุมนุมร้องขับไล่ตลอดทาง จนต้องยกเลิกการถ่ายทำและออกจากเมืองพัทยาโดยรีบด่วน[21][22]

วันที่ 10 พฤษภาคมนั้น สุนัย จุลพงศธร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจากพรรคเพื่อไทย และประธานกรรมาธิการการต่างประเทศของสภาผู้แทนราษฎร ยังได้เรียกร้องให้มีการอาศัยเหตุการณ์นี้เป็นจุดเริ่มต้นพูดคุยกันถึงการแสวงหาความยุติธรรมในคดีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 ทั้งแสดงความเป็นห่วงต่อผู้ต้องหาคนอื่นในคดีทำนองเดียวกัน[23][24] ขณะที่ สุธาชัย ยิ้มประเสริฐ อาจารย์คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เสนอให้เร่งดำเนินกิจกรรมเพื่อยุติความสูญเสียจากประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112[25]

วันที่ 11 พฤษภาคม 2555 องค์การนิรโทษกรรมสากลได้ประกาศให้อำพลเป็นนักโทษทางความคิด (prisoner of conscience) โดยกล่าวว่า อำพล "เป็นเครื่องสำแดงถึงความอยุติธรรมขนานใหญ่หลวงของกฎหมายว่าด้วยการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพนี้"[26]